Tas-ix saytlar va tashqi saytlar (Tas-ix bo'lmagan saytlar)

Bugungi kunda internet juda keng qamrovli o'rgimchak to'ri hisoblanadi. Bunda turli manzillar, saytlar mavjud. Sayt bizga dunyoning qaysidir burchagida ko'tarilgan server va undagi ma'lumotlar bazasidan foydalana olishimiz uchun xizmat qiladi. Shu sababli hozirda saytlar juda keng qo'llaniladi. Bu ma'lumotlarni ko'rish va ularni yuklab olish uchun bizda trafik tushunchasi mavjud. Trafik bu bizga internetdan yuklab olishimiz (download) va internetga yuklashimiz (upload) uchun berilgan chegaraviy miqdor hisoblanadi. Uning birligi Mb larda belgilanadi. Agar bizning trafigimiz balansimizda tugasa demak, endi bizni internega kirishimiz balansdagi pul miqdorga qarab belgilanadi. Agar bizning balansda na trafik va na pul miqdori qolmasa endi biz internetdan vaqtinchalik uzilamiz ya'ni balansni to'ldirmaguncha yoki yangi trafik olmaguncha. Bizning yurtimiz Trafikni bir necha davlatlar orqali olganligi sababli bizda trafik biroz qimmat hisoblanadi. Bizga beriladigan trafik miqdori Tas-ix bo'lmagan sayt va manzillardan foydalanish uchun beriladi. Shu bois bizga iloji boricha trafikni tejash eng maqbul yo'l hisoblanadi. Bu yo'llardan biri Tas-ix hududidan o'zimizga kerakli bo'lgan ma'lumotlarni ko'chirishdir.
Tas-ix bu O'zbekiston hududida joylashgan sayt serverlari emas balki Toshkentdagi internet orqali ma'lumotlar almashinuv nuqtasi deb tariflasak to'g'ri bo'ladi. Bu bilan hamma ".uz" saytlari Tas-ix degani emas ya'ni Tas-ix so'zi quyidagicha ta'riflanadi: Tas — Toshkent (inglizcha Tashkent) so'zining qisqartmasi, IX — Internet almashinv nuqtasi (inglizcha Internet eXchange Point). Ya'ni Tas-ix hududiga kirgan har qanday sayt provayderlar tomonidan trafik hisoblamaydi va u yerdan bepul foydalanish imkoniyatiga egamiz. Provayder tushunchasini ko'radigan bo'lsak, provayder sodda qilib aytganda, bizga internetni taqdim etuvchi hisoblanadi. Dastavval Tas-ix ishtirokchilari 5ta provayder bo'lgan bo'lsa, hozirda 30 ga yaqin provayderlar ishtirokchidir.

1-rasm. Tas-ix.

2-rasm. Ulugov.uz sayti

3-rasm. Saytning tas-ix ekanligni tekshirish.
Saytning Tas-ix ekanligini bilishning yana bir usuli bu hamma tas-ix saytlarning oxirida «Tas-ix» yozuvini ko'rish mumkin.
Bundan tashqari TPS.UZ sayti orqali ham saytning tas-ixda joylashganini tekshirishingiz mumkun.